La Boca en zwervers

Even een stukje nu over mijn goede vriend die onder de brug woont waar ik dagelijks langsloop. Oké, hij weet misschien niet dat ik hem als mijn vriend beschouw, en we kennen elkaars naam niet. We hebben eigenlijk nog nooit oogcontact gehad nu ik erover nadenk. Maar dat doet er niet toe: ik mag die man op de een of andere manier. Geen idee overigens waarom hij wel en de zwerver van 5 blokken verderop niet. Ik heb dit geloof ik nog niet echt eerder vermeld, maar in Buenos Aires kom je aardig wat zwervers tegen. Tot voorheen had ik van een zwerver het standaard beeld dat ze geen woning hebben, op straat slapen, een beetje rondstruinen door de stad met een zak waar hun meest waardevolle spullen in zitten en dat ze er vies en onverzorgd uitzien. De meneer van onder de brug slaapt ook op straat, ziet er ook vies en onverzorgd uit, en heeft ook wat spullen. Elke keer als ik langs zijn plek loop, hou ik onbewust mijn adem in om de penetrante geur van oude urine te vermijden. Soms vergeet ik het en dan moet ik half kokhalzen, hopend dat hij me niet hoort, omdat ik het gevoel heb zijn woning te beledigen. Er is echter één essentieel verschil tussen de doorsnee-zwerver zoals ik ze altijd zag, en veel Argentijnse zwervers zoals ik ze hier regelmatig tegenkom. Een heleboel zwervers hier, en zo ook deze meneer, wonen permanent op een plek die ze ooit eens geclaimd hebben. Sommigen in parken, de meesten onder bruggen en ze hebben meer dan alleen maar een slaapzak. Vaak zijn het ook hele families, die tentenkampen hebben geconstrueerd met behulp van lakens en andere materialen. Je kunt het eigenlijk het beste vergelijken met vroeger toen je als kind een fort of tent uit lakens maakte. Klein verschilletje: als je in Buenos Aires in de avond zo’n lakenfort tegenkomt, dan kun je het beste een andere route nemen. Deze families hebben een slechte en bovendien gevaarlijke reputatie.

Maar goed, even terug naar mijn goede vriend onder de brug. Zoals ik al zei, hij woont daar dus permanent, waarbij de brug een dak boven zijn hoofd vormt zodat hij altijd droog ligt. Hij verplaatst zich niet. Hij heeft een matras, een tafeltje, vier stoelen (voor als er mogelijk bezoek komt?), mate, brood, water, dekens voor de koudere nachten en heel veel plastic. Wat hij met dat plastic doet is me nog niet helemaal duidelijk. Ik loop dagelijks langs zijn ‘woning’ en ondanks dat ik de hele man niet ken, ken ik tegelijkertijd wél een persoonlijk deel van zijn dagelijkse routine en dat voelt op de een of andere manier intiem aan. Ik zie hem op z’n kwetsbaarst wanneer hij slaapt en ik op een halve meter langs zijn bed loop. Ik weet dat de zon rond een uur of 10 gedeeltelijk onder de brug door schijnt en hij dan in zijn oude, grote kerstman-stoel in het zonnetje gaat zitten met een thermoskan op zijn schoot en een mate in zijn hand, terwijl hij de krant leest of door een tijdschrift bladert. Wanneer de zon niet schijnt, slaapt hij een stuk langer door, maar of hij nu vroeg of laat opstaat, hij is altijd tot laat op pad, en ik vraag me dan vaak af waar hij uithangt en wat hij dan aan het doen is. Misschien dat ik binnenkort eens een praatje met hem maak, zodat ik in ieder geval zijn naam weet.

Tot slot wil ik nog even wat kwijt over de wijk “La Boca”. Op de een of andere manier kreeg ik van veel mensen de indruk dat die wijk niet zo veel voorstelde: “Ach, twee straatjes met wat gekleurde huisjes” kreeg ik dan te horen. Dus dat is mijn excuus waarom het zo lang heeft geduurd voordat ik er naartoe ben gegaan. Afgelopen vrijdag was het een feestdag in Buenos Aires en er was prachtig weer voorspeld, dus Gonneke (Nederlandse vriendin die vlakbij woont) en ik hadden besloten om toch maar eens La Boca te bezichtigen. Ik dacht dat met zo’n mooi weer de gekleurde huisjes wel extra mooi zouden uitkomen. En ik had gelijk. Mogelijk kwam het door mijn lage verwachtingen, maar ik vond het er echt ontzettend gezellig! Hier volgt mijn poging om onze beleving in deze wijk zo accuraat mogelijk te beschrijven:

La Boca is de wijk van de gekleurde huisjes, tango en de bekende voetbalclub en staat vaak op iedere bezoekers’ agenda als een must-see. Kunnen jullie je nog mijn beschrijving van de wijk San Telmo herinneren in een eerder reisverslag, met de oude koloniale huizen, binnenplaatsjes, pleintjes waar Tango wordt gedanst en haar smalle straatjes geplaveid met kinderkopjes? Nou, La Boca is ongeveer vergelijkbaar met San Telmo, alleen worden de koloniale huizen vervangen door bouwvallige constructies bestaande uit golfplaten en hout. Dit klinkt natuurlijk niet bepaald charmant, maar begin 20ste eeuw had een artiest het prachtige idee om deze arme volksbuurt wat op te knappen en op te vrolijken door alle golfplaten en houten constructies van de huizen aan het straatje “Caminito” in Toscaans geel, terracotta rood en mediterraan blauw te schilderen, waarbij hij uiteindelijk in de jaren vijftig dit grauwe straatje in een van de meest kleurrijke straten van Argentinië heeft veranderd.

Het was alsof we ons in een ander land waanden. De sfeer was relaxter, de mensen aardiger en de huisjes met hun knusse binnenplaatsjes en ateliers prachtig. We hoorden overal muziek, de geur van asados die om ons heen cirkelde, de zon die scheen en de lucht strakblauw. We hadden het niet beter kunnen treffen. Ondanks dat het ontzettend toeristisch was, was dit geen storende factor.

Voor de lunch hadden we besloten om een hapje te eten buiten het toeristische gedeelte, ondanks de vele waarschuwingen dat de wijk niet echt aan te raden was vanwege criminaliteit en de armoede. Wanneer je het spoor oversteekt dan weet je meteen: hier houdt het toeristische gedeelte op en begint de duidelijk zichtbare armoede. Het straatbeeld schuift van vrolijke huisjes, kunstateliers, tango en caféétjes naar straathonden, beschadigde auto’s, onafgemaakte huizen waar de cement nog van de bakstenen druipt en waar de was aan geïmproviseerde waslijnen hangt. En noem me gek, maar dit vind ik nou leuk. Achter het kleurrijke en vrolijke “caminito” zagen we La Boca, de wijk zoals hij was nog voor de komst van de artiest in de jaren 20. We lunchten in een restaurantje waar duidelijk alleen maar ‘locals’ kwamen en waar de bediening oprecht aardig was. Buiten op het terrasje aan de straat bestelden we lekker in het zonnetje de promo van die dag: rijst met vlees en gebakken aardappels. Het drinken moesten ze bij de dichtstbijzijnde kiosk 20 meter verderop in de straat halen, de rijst smaakte naar meel en het vlees bestond grotendeels uit vet. Gelukkig werden we vergezeld door de ontzettend lieve straathond, Achilles, die zo lief en beheerst als hij maar kon, de vetranden van mijn stuk vlees naar binnen heeft gewerkt. En ik? Ik genoot met volle teugen. Mogelijk dat enkelen (of velen) van jullie dit niet helemaal begrijpen, en dat verwacht ik ook niet. Ik zie het als een glimp van de realiteit die vaak verborgen zit achter de schijn die het toerisme ophoudt.